Depresja poporodowa objawy oraz leczenie

Narodziny dziecka to moment w życiu kobiety, który zmienia absolutnie wszystko.
Razem ze szczęściem spada na nią ogromne poczucie odpowiedzialności, troski,
niepokoju. Mały człowiek staje się w pewnym sensie centrum, wokół którego na
nowo układa się porządek mikroświata, jakim jest rodzina. Kobieta wchodzi w nową
rolę, ale w niełatwych warunkach.
Jej ciało jest poranione porodem a jednocześnie przygotowane do karmienia
dziecka. Przestaje „należeć” do kobiety. Musi się regenerować i być silne
jednocześnie. W połogu hormony próbują wrócić do stanu sprzed ciąży więc są w
ciągłej zmianie. Wpływa to na cały organizm kobiety, masę ciała, jego wydolności
ale też nastrój. W świecie emocji następuje istny rollercoster- euforia, szczęście,
niepokój, lęk, niepewność, osamotnienie. Dziecko zmienia strukturę rodziny.
Pierwsze – na nowo układa relacje między kobietą a mężczyzną, którzy stają się
odtąd także matką i ojcem. Kolejne – na nowo układa relacje w zastanej rodzinie. A
praca? Dla wielu kobiet to ważny aspekt ich życia. Trzeba ją na nowo
zorganizować- przerwać, zawiesić, pogodzić z życiem rodzinnym. Dobrze jeśli w
tym wszystkim jest wsparcie mężczyzny, partnerki, rodziny. Ale przecież na świecie
nie brakuje samotnych matek. Są też takie, które już wcześniej przeszły stres
związany z zajściem w ciążę, utrzymaniem jej lub ciążą nieplanowaną.
W codziennym życiu każde z takich wydarzeń osobno może powodować kryzys,
osłabienie lub potrzebę wsparcia psychologicznego.
Tymczasem szacuje się, że około połowa kobiet, która cierpi na depresją
poporodową nie zgłasza się do lekarzy i nie otrzymuje pomocy. Konsekwencje
nieleczonej depresji są poważne dla wszystkich członków rodziny ale przede
wszystkim dla kobiety i jej relacji z dzieckiem.
Nie lekceważ objawów depresji poporodowej. Jeśli widzisz niepokojące
zachowania u kobiety po porodzie- reaguj, wspieraj i nie oceniaj.

DEPRESJA POPORODOWA

Depresja poporodowa to zaburzenie, które dotyka matki na całym świecie. Należy
do heterogennej grupy zaburzeń psychicznych związanych z okresem
poporodowym, do których zalicza się również smutek poporodowy, psychozę
poporodową oraz związany z bardzo ciężkim porodem lub utratą dziecka przy
porodzie Zespół Stresu Pourazowego. Wyniki badań wskazują, że w zależności od
populacji i zastosowanych narzędzi pomiaru dotyczy od 10% do blisko 30% kobiet.
Jest też ogromna strefa niedodiagnozowanych kobiet u których występuje depresja
poporodowa. Szacuje się, że około 50% kobiet, które na nią cierpią nie zgłasza się

do lekarza, mimo iż na okres ciąży i połogu przypada największa ilość wizyt u
lekarza.

DEPRESJA POPORODOWA – PRZEBIEG I OBJAWY

Zgodnie z kryteriami diagnostycznymi początek depresji poporodowej przypada na
pierwsze cztery (DSM-5) lub sześć (ICD-10) tygodni po urodzeniu dziecka. DSM-5
dodaje określenie „z początkiem okołoporodowym” co pozwala też wliczyć okres
ciąży. Jednak przyjmuje się również za depresję poporodową każdy pierwszy
epizod depresji w okresie pierwszego roku macierzyństwa. Choć kryteria
diagnostyczne depresji poporodowej nie różnią się od kryteriów dużej depresji,
warunkiem postawienia rozpoznania jest początek choroby związany ściśle z
narodzinami dziecka.

Do objawów zalicza się:

• obniżenie nastroju i przygnębienie utrzymujące się przez większość czasu
• wycofanie się z dotychczasowych aktywności i utrata zainteresowań
• wzrost lub utrata apetytu,
• bezsenność lub nadmierna senność
• zamartwianie się stanem zdrowia dziecka
• bóle głowy,
• zaburzenia snu i czuwania
• kołatanie serca
• brak radości i zainteresowania dzieckiem po porodzie lub jeszcze w ciąży
• poczucie wini i pustki wewnętrznej oraz niekompetencji
• mechaniczne wykonywanie czynności nad dzieckiem
• poczucie braku własnej wartości, w szczególności w odniesieniu do roli
  matki
• utrata energii, nieustające zmęczenie,
• trudności poznawcze – pogorszenie koncentracji
• trudności w podejmowaniu decyzji
• napady lęku i ataki paniki (które przy dużym nasileniu mogą maskować
  depresję)
• myśli i tendencje samobójcze

CZYNNIKI RYZYKA DEPRESJI POPORODOWEJ

Jednym z najważniejszych czynników ryzyka są wcześniejsze epizody zaburzeń
nastroju. Około 30% ryzyka depresji poporodowej występuje u kobiet u których
wcześniej występowały epizody depresji nie związane z ciążą. W przypadku kobiet
z doświadczeniem depresji poporodowej istnieje 30-55% ryzyka nawrotu po

kolejnej ciąży. W przypadku kobiet cierpiących na zaburzenia afektywne
dwubiegunowe ryzyko wystąpienia poporodowych zburzeń nastroju wynosi 25-60%
i zwiększa się przy drugiej ciąży. Za czynniki sprzyjające rozwojowi depresji
poporodowej uważa się również zaburzenia osobowości, cechy obsesyjno-
kompulsywne, stany lękowe, uzależnienia, próby samobójcze oraz czynniki
genetyczne.

CZYNNIKI GENETYCZNE A DEPRESJA POPORODOWA

Istnieją dowody na genetyczne uwarunkowania depresji poporodowej. Jeśli matka
ciężarnej w przeszłości chorowała na depresję poporodową , to jest wysokie
prawdopodobieństwo, że jej córka po urodzeniu dziecka również zachoruje na
depresję (Steiner, 1999).
Może to korelować z niskim poczuciem więzi między matką a dzieckiem ponieważ
depresja utrudnia nawiązanie prawidłowej relacji. Badania pokazały, że kobiety
chorujące na depresję poporodową postrzegały swoje relacje z matkami jako mniej
satysfakcjonujące a także swoje matki jako mniej troskliwe (Uddenberg i Nilsson,
1975), (Gotlib, Whiffen, Wallace, Mount, 1991).

JAK ROZPOZNAĆ DEPRESJĘ POPORODOWĄ?

Według obowiązującego Standardu Organizacyjnego Opieki Okołoporodowej u
każdej kobiety w ciąży i połogu powinno zostać ocenione ryzyko wystąpienia
depresji. Istnieją narzędzia diagnostyczne, które mierzą poziom nastroju i trudności
a najpopularniejszymi są: Kwestionariusz Rozpoznawania Symptomów Depresji
Poporodowej (Postpartum Depression Screening Scale- PDSS) oraz Edynburska
Skala Depresji Poporodowej (EPDS). Wykonanie testu potwierdzi wystąpienie
depresji i określi jej natężenie. Jest to istotne zarówno dla leczenia
farmakologicznego, które można włączyć jak i pracy psychoterapeutycznej, która
razem z leczeniem daje najlepsze rezultaty w wychodzeniu z depresji poporodowej.
Należy pamiętać, że nie każdy obniżony nastrój oznacza depresję. Stan
poporodowy, który wynika ze zmieniających się poziomów hormonów oraz
labilności emocjonalnej jest znany pod nazwą Baby Blues. Może być mylony z
depresją poporodową, ale też być pierwszym etapem do jej rozwinięcia.
Przyczyną Baby Blues jest duży wysiłek organizmu, zmęczenie, huśtawka
nastrojów oraz brak snu. Poziom kortykotropiny i kortyzonu, który wzrasta w
ostatnim trymestrze, by przygotować kobietę na stres związany z porodem nagle
spada pozostawiając poczucie pustki i gorszy nastrój. Spada poziom progesteronu i
estrogenów co również może przyczynić się do spadku nastroju. Wzrasta za to
poziom prolaktyny i oksytocyny, które mają służyć nawiązywaniu więzi z dzieckiem

oraz odczuwaniu przyjemności z karmienia i bliskości. Szacuje się, że ok 80%
kobiet przeżywa smutek poporodowy. Jest to stan przejściowy, który najczęściej
występuje w 3 do 5 dnia po narodzinach dziecka. Objawy takie jak smutek,
przygnębienie, płaczliwość, melancholia i marazm po początkowych nasileniu
ustępują po około dwóch tygodniach.
Jeśli jednak objawy nie ustąpią, smutek i przygnębienie będą się pogłębiać
konieczna jest konsultacja z lekarzem i podjęcie działań leczniczych i
terapeutycznych ponieważ może to wiązać się z ryzykiem wystąpienia depresji.
Najważniejsze we wsparciu osoby cierpiącej na depresję poporodową jest jednak
przyjęcie i nieocenianie, że sytuacja, która jest powszechnie uważana za
uszczęśliwiającą spowodowała u kobiety tak silny spadek nastroju.
Zaakceptowanie niepokojących emocji jest pierwszym krokiem do sięgnięcia po
pomoc.

CZYNNIKI SPOŁECZNE A EMOCJE W DEPRESJI POPORODOWEJ

Kobiety nie chcą się przyznawać do przeżywania negatywnych emocji po porodzie
w dużej mierze z lęku przed oceną. W społecznym wyobrażeniu matka noworodka
jest szczęśliwa, radosna, gotowa do poświęceń i bardzo zaradna i przewidująca
jeśli chodzi o spełnianie oczekiwań niemowlęcia i rodziny. Zmierzając się z takim
wyobrażeniem kobiety popadają często w samokrytycyzm. Odnosząc się do
nieistniejącego ideału mają poczucie winy z powodu swojej niedoskonałości, niskie
poczucie własnych kompetencji rodzicielskich. Przeżywaniu tych emocji towarzyszy
jednocześnie wstyd z powodu swojej nieporadności względem nich. Płacz, smutek
a czasem niechęć do obowiązków względem dziecka lub niego samego nie
mieszczą się w obrazie dobrej matki. Uruchamia to spiralę negatywnego myślenia
na swój temat. Traktowanie porodu i macierzyństwa jako wydarzenia naturalnego,
powszechnego, z którym zmierzają się miliony i „dają radę” stawia kobietę pod
presją zmierzania się z mitem idealnej matki. Niewypełnianie swojej roli wedle
takich oczekiwań jest polem do ogromnej frustracji.

Kobiety po porodzie potrzebują wsparcia- nie tylko w organizacji codzienności i
wypełniania obowiązków, ale przede wszystkim wsparcia psychicznego w
rozumieniu i akceptacji wszystkich trudności, z którymi muszą się mierzyć w tak
nowej rzeczywistości. DEPRESJA POPORODOWA nie jest fanaberią, chorobą
niewrażliwych matek, kobiet nieporadnych i egoistycznych. DEPRESJA
POPORODOWA jest często wielkim, samotnym cierpieniem kobiet, które z lęku
przed niezrozumieniem nie sięgają po pomoc w niezwykle ważnym czasie dla nich
samych oraz dla ich relacji z nowo narodzonym dzieckiem i rodziną. Depresja
poporodowa powinna być częściej dostrzegana, diagnozowana i otaczana opieką.
Powinna być uświadamiana kobietom jako realne zagrożenie wynikające z porodu

w wyniku przeżywania w krótkim czasie jednocześnie wielu zmian biologicznych i
psychicznych. Depresja poporodowa powinna być ważnym tematem dla partnerów
rodzących kobiet, ponieważ są najbliższym źródłem wsparcia.
Nie oceniajmy, ale uświadamiajmy i wspierajmy.
Centrum Terapii NaMyśli apeluje aby kobiety zmagające się z obniżonym nastrojem
po porodzie zgłaszały się do lekarza internisty, który może udzielić pierwszych
wskazówek albo bezpośrednio do lekarza psychiatry i psychoterapeuty.
Zapraszamy do NaMyśli po w sparcie psychoterapeutyczne lub do innego ośrodka
dającego wsparcie psychologiczne.